Diş çürüğü ve dişeti hastalıkları, dünyanın en yaygın kronik hastalıklarıdır. Çürük, insanları tarih öncesi çağlardan beri etkilemiş olsa da bu hastalığın yaygınlığı modern çağlarda önemli derecede artmıştır ve bu artışın beslenme değişikliği ile güçlü bir ilişkisi bulunmaktadır. Sanayi devrimi ile birlikte yapışkan gıdaların diyetimize girmesiyle toplumda görülen çürük yaygınlığı da artmıştır.
Diş çürüğü; diş yüzeyinde biriken bakteri plakları içerisindeki mikroorganizmaların ağızdaki gıda artıklarını fermante etmesi sonucunda açığa çıkan asidin, diş sert dokusunda meydana getirdiği yıkımdır. Bir başka deyişle, kalsifiye dokuların yıkımı veya lokalize çözünmesiyle sonuçlanan dişlerin mikrobiyolojik enfeksiyöz bir hastalığıdır.
Diş çürüğünden sorumlu olan bakteriler streptokoklar, laktobasiller ve aktinomiceslerdir. Ancak çürük oluşması için bakteriler tek başına yeterli değildir.
Çürük teşhisi süreci, hastalık durumunu belirlemek için çürük risk değerlendirilmesi ve teşhis kriterlerinin uygulanmasını içerir. Öncelikle anamnez (hastanın hikayesi) alınır. Klinik muayene yapılır ve hastanın beslenme alışkanlıkları değerlendirilir. Gözle yapılan muayeneye yardımcı olarak dijital radyografilerden yararlanılır.
Teşhis ve koruyucu önlemlerin geliştirilmesi ve yaygın olarak kullanılmak istenmesine rağmen, birçok hasta için, çürük oluşumu ile oluşan hasarın tamiri hala gereklidir.
Tedavinin başarısında önemli olan, hastanın çürük nedeni ve sorumlulukları hakkında bilgilendirilmesidir. Hasta problemi ve tavsiye edilen tedavinin faydaları hakkında bilgilendirilirse, iyi bir ağız sağlığına kavuşmak için gerekli motivasyona da ulaşacaktır. Çürük dişlerin tedavisinde, çürüğün temizlenmesinin ardından diş seçilen uygun restoratif materyal ile restore edilir. Diş renginde estetik kompozit dolgular, inley-onley veya dişteki madde kaybına bağlı olarak porselen kaplama seçenekleri dişin restorasyonu için uygulanabilir
Çürük önleme süreci, birbiriyle bağlantılı birçok faktörü kapsayan kompleks bir süreçtir. Öncelikle hastanın diyetinin değerlendirilmesi ve şekerli gıdalardan uzaklaştırılması gerekmektedir. Ağızdan çürüğe sebep olan bakterilerin uzaklaştırılması için çeşitli gargaralar ve topikal florür tedavisi önerilir. Hastaya ağız hijyen eğitimi (diş fırçalama, diş ipi kullanımı) verilerek düzenli olarak plağın uzaklaştırılması sağlanır. Tükrük akış hızı değerlendirilerek tükrük akışını arttırıcı önerilerde bulunulur. Çok çiğneme gerektiren çürük yapmayan besinlerin tüketilmesi ve şekersiz çikletler tükrük akışında artış sağlamak için önerilir. Yapılması gereken restorasyonlar varsa restorasyonu yapılır, çürük riski olan pit ve fissürler değerlendirilerek örtülebilir ve tüm defektli alanlar (dolgudaki taşkınlıklar, düzensizlikler) düzeltilir.
